۲۸ آبان ۱۴۰۴
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که هنگام عبور از خیابان یک خودرو قدیمی و فرسوده را ببینید و فکر کنید «این ماشین در نهایت چه سرنوشتی پیدا می‌کند؟» آیا به سادگی از بین می‌رود یا بخش‌هایی از آن دوباره به چرخه تولید بازمی‌گردند و در خودروها و محصولات جدید استفاده قرار می‌شوند؟ فرآیند اسقاط خودروهای فرسوده، پاسخ دقیقی به این کنجکاوی است و نشان می‌دهد که پشت هر خودروی فرسوده یک چرخه دقیق از بازیافت، جداسازی قطعات و حفاظت از محیط زیست نهفته است.
جمع‌آوری خودروهای فرسوده
اولین مرحله در فرآیند اسقاط، جمع‌آوری خودروهایی است که دیگر قابل استفاده نیستند یا از رده خارج شده‌اند. این خودروها معمولاً از طریق مراکز مجاز اسقاط، نمایندگی‌های خودرو یا حتی برنامه‌های دولتی به مراکز بازیافت منتقل می‌شوند. در بسیاری از کشورها، مالک خودرو برای تحویل دادن خودروهای فرسوده تشویق می‌شود و گاهی مشوق‌های مالی یا تخفیف برای خرید خودرو جدید دریافت می‌کند. این مرحله اولین گام در مسیر بازیافت و جلوگیری از انباشت خودروهای فرسوده در خیابان‌ها و محیط زیست است.
جداسازی قطعات قابل استفاده
پس از جمع‌آوری، خودرو وارد مرحله جداسازی می‌شود. ابتدا بخش بزرگی از خودرو قطعه‌قطعه می‌شود و قطعات قابل استفاده و بازیافت جدا می‌شوند. این مرحله ترکیبی از دقت فنی و مهارت انسانی است تا قطعات به شکل ایمن جداسازی شوند و همزمان ارزش اقتصادی آن‌ها حفظ شود. این قطعات شامل موارد زیر است:
- باتری و سیستم‌های الکتریکی: باتری‌ها به دلیل مواد شیمیایی خطرناک باید به صورت جداگانه بازیافت شوند.
- موتور و گیربکس: اگر بخش‌هایی سالم باشند، امکان فروش دوباره یا استفاده در خودروهای دیگر وجود دارد.
- رادیاتور، شیشه‌ها و لاستیک‌ها: بسیاری از این قطعات پس از جداسازی، به بازار قطعات دست دوم یا بازیافت منتقل می‌شوند.
- قطعات پلاستیکی و فلزی: این بخش‌ها در ادامه فرآیند وارد مراحل بازیافت می‌شوند تا به مواد اولیه صنعتی تبدیل شوند.
حذف مواد خطرناک
یکی از مهم‌ترین بخش‌های فرآیند اسقاط، حذف مواد خطرناک و شیمیایی از خودرو است. قبل از له کردن یا خرد کردن بدنه، روغن موتور و مایعات ترمز، کولانت‌ها و مایعات سیستم خنک‌کننده، باتری و الکترولیت‌های آن و گازهای سیستم تهویه هوا از خودرو خارج می‌شود. هدف از این مرحله، جلوگیری از آلودگی محیط زیست و حفظ ایمنی کارکنان است. این مواد خطرناک، پس از جمع‌آوری در مراکز تخصصی دفع یا بازیافت می‌شوند تا هیچ آسیبی به خاک، آب و هوا وارد نشود.
خرد کردن و بازیافت فلزات
پس از جداسازی قطعات مفید و مواد خطرناک، بدنه خودرو و بخش‌های غیرقابل استفاده وارد دستگاه‌های خردکن و پرس فلزات می‌شوند. این فرآیند باعث کاهش حجم خودرو و آماده شدن آن برای بازیافت می‌شود. در این مرحله، فلزات جداشده شامل فولاد و آهن است که بخش عمده بدنه خودرو را تشکیل می‌دهد و پس از ذوب، به مواد اولیه کارخانه‌های صنعتی و تولید خودروهای جدید تبدیل می‌شود، و همچنین آلومینیوم و فلزات سبک که در تولید قطعات خودرو، هواپیما و صنایع دیگر کاربرد دارند.این مرحله نه تنها منابع را حفظ می‌کند، بلکه نقش مهمی در کاهش نیاز به استخراج مواد اولیه جدید و کاهش مصرف انرژی دارد.
بازیافت قطعات غیرفلزی
قطعات غیرفلزی خودرو نیز پس از جداسازی، وارد مسیر بازیافت می‌شوند. هدف این مرحله، حداکثر استفاده از منابع موجود و کاهش ضایعات است. قطعات پلاستیکی خودرو می‌توانند به مواد اولیه برای تولید قطعات جدید خودرو، لوازم خانگی و محصولات صنعتی تبدیل شوند. لاستیک‌ها پس از خرد شدن در تولید کفپوش‌ها، آسفالت و دیگر محصولات صنعتی کاربرد دارند. همچنین شیشه‌ها و شیشه‌های جلو پس از خرد شدن و بازیافت، به تولید شیشه‌های جدید و مصالح ساختمانی کمک می‌کنند.
نقش اسقاط خودرو در اقتصاد و محیط زیست
فرآیند اسقاط خودرو نه تنها برای محیط زیست اهمیت دارد، بلکه مزایای اقتصادی چشمگیری هم دارد. بازیافت فلزات و قطعات پلاستیکی، مواد اولیه جدید را در اختیار صنایع قرار می‌دهد و از هزینه و انرژی مورد نیاز برای استخراج منابع طبیعی می‌کاهد. همچنین، ایجاد مراکز اسقاط و بازیافت، فرصت‌های شغلی متعددی در بخش‌های فنی و لجستیک ایجاد می‌کند. از منظر محیط زیست، اسقاط خودروهای فرسوده باعث کاهش آلودگی خاک و آب و کاهش انتشار گازهای خطرناک می‌شود و به مدیریت پسماندهای صنعتی کمک می‌کند. به همین دلیل، بسیاری از کشورها برنامه‌های تشویقی برای تحویل خودروهای قدیمی و جایگزینی آن‌ها با خودروهای مدرن و ایمن دارند.
