۲۷ مرداد ۱۴۰۴
از میدان جنگ تا خیابان شهر
امروزه خودروهای شاسی‌بلند، آفرود و چندمنظوره یکی از محبوب‌ترین دسته‌های خودرویی در جهان به شمار می‌روند. بسیاری از افراد این خودروها را به دلیل ظاهر قدرتمند، قابلیت‌های حرکتی بالا و حس ماجراجویی‌شان انتخاب می‌کنند. اما کمتر کسی می‌داند که ریشه این دسته از خودروها، در واقع به میدان‌های جنگ و ماموریت‌های نظامی بازمی‌گردد. در طول قرن بیستم، به‌ویژه در زمان وقوع جنگ‌های جهانی و درگیری‌های منطقه‌ای، ارتش‌ها به خودروهایی نیاز داشتند که ساده، مقاوم، قابل‌اعتماد و چندمنظوره باشند. همین نیاز باعث شد که برخی از ماندگارترین برندهای خودرویی و طراحی‌های خاص، ابتدا برای ارتش توسعه پیدا کنند و بعدها وارد زندگی روزمره مردم شوند.
تولد جیپ؛ نماد مقاومت در جنگ جهانی دوم
شاید معروف‌ترین و مهم‌ترین خودروی نظامی که وارد زندگی غیرنظامی شد، جیپ باشد. در سال ۱۹۴۱، ارتش ایالات متحده آمریکا برای جبهه‌های جنگ جهانی دوم به یک خودروی سبک، ارزان‌قیمت، چهارچرخ محرک و همه‌جا‌رو نیاز داشت. پس از رقابت میان چند شرکت، مدل Willys MB توسط کمپانی Willys-Overland انتخاب شد. این خودرو بعدها با نام جیپ شناخته شد و به نماد قدرت، چابکی و استقامت تبدیل شد.
پس از پایان جنگ، نسخه غیرنظامی این خودرو با نام Jeep CJ وارد بازار شد و مورد استقبال کشاورزان، شکارچیان و ماجراجویان قرار گرفت. این نقطه‌ی آغاز محبوبیت خودروهای آفرود در بین مردم عادی بود.
لندرور؛ راه‌حل بریتانیا برای دنیای پس از جنگ
در سوی دیگر اروپا، بریتانیا با مشکلات پس از جنگ جهانی دوم مواجه بود و به یک خودروی همه‌منظوره برای مصارف داخلی نیاز داشت. در سال ۱۹۴۸، برند لندرور متولد شد. اولین مدل آن که الهام‌گرفته از طراحی جیپ بود، هم در ارتش بریتانیا استفاده شد و هم به‌سرعت جای خود را در میان کشاورزان، مهندسان و کاربران صنعتی باز کرد.
با گذشت زمان لندرور به‌تدریج محصولات خود را لوکس‌تر و متنوع‌تر کرد. اکنون مدل‌های رنجرور این برند در دسته خودروهای لوکس و SUVهای سطح بالا قرار دارند، اما هنوز روح طراحی اولیه‌ی نظامی در آن‌ها حفظ شده است.
هامر؛ از خلیج‌فارس تا خیابان‌های لس‌آنجلس
دهه‌ی ۱۹۸۰ میلادی با رشد فناوری نظامی همراه بود. ارتش آمریکا به خودرویی بزرگ‌تر، مستحکم‌تر و با توان عبور از شرایط بسیار سخت نیاز داشت. نتیجه آن، طراحی خودرویی به نام Humvee بود که بعدها در جنگ خلیج‌فارس به شهرت رسید.
محبوبیت Humvee در بین مردم، به تولید نسخه غیرنظامی آن با نامHummer H1 منجر شد. این خودرو در دهه‌ی نود میلادی وارد بازار شد و با ظاهر خشن و طراحی کاملاً نظامی، توجه زیادی را به خود جلب کرد. بعدها نسخه‌های کوچکتر مانند H2 و H3 نیز تولید شدند که بیشتر برای مصرف شهری طراحی شده بودند، ولی ظاهر نظامی‌شان همچنان حفظ شده بود.
تویوتا لندکروزر؛ نظامی بی‌ادعا اما محبوب
در دوران پس از جنگ جهانی دوم، ژاپن با نظارت آمریکا شروع به بازسازی صنعتی کرد. شرکت تویوتا برای پاسخ به نیاز ارتش، خودرویی به نامToyota BJ طراحی کرد که بعدها به لندکروزر تغییر نام داد. این خودرو ابتدا برای مصارف نظامی استفاده می‌شد، اما دوام بسیار بالای آن باعث شد به‌سرعت در بازارهای غیرنظامی به شهرت برسد.
لندکروزر یکی از معدود خودروهایی است که هم در مناطق جنگی، هم در بیابان‌های آفریقا، هم در جاده‌های آسفالت‌شده شهری کارایی دارد. نسخه‌های امروزی این خودرو، ضمن حفظ قابلیت‌های آفرود، به امکانات لوکس مجهز شده‌اند و در سراسر دنیا از جمله ایران، طرفداران بسیاری دارند.
انتقال فناوری نظامی به خودروهای عمومی
تحول خودروهای نظامی به خودروهای شهری فقط به ظاهرشان محدود نمی‌شود. بسیاری از فناوری‌هایی که امروز در خودروهای شاسی‌بلند یا آفرود می‌بینیم، برای نخستین‌بار در خودروهای ارتشی استفاده شده‌اند. از جمله:
- سیستم چهارچرخ محرک 4WD و AWD برای عبور از مسیرهای ناهموار
- طراحی شاسی مستقل برای مقاومت بیشتر در برابر فشار و پیچش
- قابلیت عبور از آب یا شن عمیق
- تجهیزات ناوبری، مخابرات و ذخیره‌سازی سوخت اضافی
با گذر زمان، این فناوری‌ها به مدل‌های مصرفی انتقال یافتند و تبدیل به استانداردهایی در خودروهای آفرود شهری شدند.
چرا خودروهای با ریشه نظامی هنوز محبوب‌اند؟
خودروهایی با گذشته‌ی نظامی هنوز هم در میان مردم محبوبیت زیادی دارند و دلایل متعددی برای این علاقه وجود دارد. یکی از مهم‌ترین عوامل، ظاهر قدرتمند و خشن این خودروهاست که به راننده حس اقتدار و تسلط می‌دهد. علاوه بر آن، قابلیت حرکت در همه‌ی مسیرها، این خودروها را برای افرادی که اهل سفر یا طبیعت‌گردی هستند به گزینه‌ای ایده‌آل تبدیل می‌کند. دوام بالا و کیفیت ساخت قابل اعتماد نیز باعث شده که بسیاری از افراد به این خودروها اعتماد کنند. در نهایت، ارزش نمادین برخی مدل‌ها مانند جیپ که در آمریکا نماد آزادی به شمار می‌رود، نقش مهمی در حفظ محبوبیت آن‌ها دارد.
