۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۴
پیکان که در تاریخ صنعت خودروسازی ایران به‌عنوان یک نماد شناخته می‌شود، بیش از پنج دهه در خیابان‌ها و جاده‌های کشور حضور داشت. این خودرو که در ابتدا به‌عنوان یک ماشین ساده و کاربردی به بازار عرضه شد، به سرعت جای خود را در دل مردم ایران باز کرد و تبدیل به یکی از شناخته‌شده‌ترین و محبوب‌ترین خودروها در تاریخ ایران شد. در این متن تلاش کردیم تا در آستانه‌ی بیستمین سال توقف تولید پیکان به بعضی از ویژگی‌های مهم آن اشاره کنیم.
اولین خودروی تولید انبوه ایران
پیکان اولین خودرویی بود که به‌طور انبوه در ایران تولید شد. قبل از آن، خودروهای موجود در ایران همگی وارداتی بودند، اما ایران ناسیونال (ایران خودرو) دست به کاری بزرگ زد و تولید پیکان را در ایران آغاز کرد. پیکان نامی ایرانی است که به معنای نوک فلزی تیر و نیزه است. این نام به نوعی نماد سرعت و حرکت رو به جلو به شمار می‌آید و به‌طور غیرمستقیم نشان‌دهنده‌ی طراحی و ویژگی‌های آن خودرو بود.
خودروی محبوب تاکسی‌ها و سازمان‌ها
در دهه‌ی هفتاد تقاضا برای خرید پیکان آن‌قدر زیاد بود که افراد باید ماه‌ها در صف انتظار می‌ماندند تا نوبتشان برسد. حتی بسیاری از مردم حواله‌ی خرید پیکان را با قیمت بالاتری به دیگران می‌فروختند. پیکان به دلیل استحکام و سادگی تعمیرات، محبوب‌ترین خودروی تاکسی در دهه‌های ۵۰ تا ۸۰ بود. حتی سازمان‌هایی مثل شرکت نفت، شهرداری‌ها و پلیس هم از آن به‌عنوان خودروی سازمانی استفاده می‌کردند. این خودرو هنوز هم بین عده‌ای محبوب است و بعضی از افراد عاشق خودرو، مدل‌های سالم پیکان را نگه‌داری و حتی بازسازی می‌کنند. برخی مدل‌های خاص مثل پیکان جوانان یا پیکان دولوکس قدیمی در بازار کلکسیونرها قیمت بالایی دارند.
مدل‌های خاص پیکان
علاوه بر مدل‌های معمولی، نسخه‌هایی مثل پیکان استیشن (مخصوص خانواده‌ها و شرکت‌ها)، پیکان جوانان (با ظاهر اسپرت‌تر) و حتی پیکان کارلوکس (مدلی کمی لوکس‌تر) هم تولید شدند. مدل وانت پیکان هنوز در خیابان‌های ایران زیاد دیده می‌شود. این مدل از پیکان به دلیل استحکام بالا و هزینه‌های پایین تعمیرات، همچنان در میان رانندگان وانت محبوب است.
استقامت عجیب پیکان
در مقایسه با خودروهای امروزی پیکان استقامت عجیبی داشت. هم بدنه‌ی این ماشین می توانست ضربه‌های بسیار سنگینی را تاب بیاورد و هم موتور آن بسیار مقاوم بود. می‌گویند خیلی از خودروهای پیکان حتی بعد از ۵۰۰ هزار کیلومتر کارکرد هنوز هم قابل استفاده بودند. البته این موضوع با روغن‌سوزی زیاد و صدای بلند موتور همراه بود، اما پیکان به‌طور شگفت‌انگیزی قادر به ادامه کار خود بود.
یک سمبل نوستالژیک
بسیاری از ایرانی‌ها با پیکان خاطرات زیادی دارند؛ از سفرهای جاده‌ای در صندوق‌عقب پر از وسایل گرفته تا داغ کردن موتور در سربالایی‌ها. این خودرو به‌قدری نمادین است که حتی در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی هم همیشه حضور پررنگی داشته است. پیکان در دهه‌های گذشته به‌عنوان یکی از خودروهای محبوب عروس و دامادها هم شناخته می‌شد. داشتن یک پیکان نو برای عروس و دامادها نمادی از موفقیت و شروع زندگی مشترک بود. بسیاری از عروس‌ها و دامادها پیکان را گل‌زده و به خانه‌ی بخت می‌بردند.
پیکان و مسابقات اتومبیل‌رانی
اگرچه پیکان به‌طور خاص برای مسابقات طراحی نشده بود، اما در دهه‌ی پنجاه در مسابقات اتومبیل‌رانی نیز شرکت می‌کرد. البته، نسخه‌های مخصوص مسابقه‌ای آن، تقویت شده بودند، اما در مقایسه با رقبای خارجی، پیکان شانس زیادی برای پیروزی نداشت.
پایان کار و خداحافظی رسمی
در سال ۱۳۸۴، ایران‌خودرو به‌طور رسمی خط تولید پیکان را متوقف کرد. آخرین نسخه‌ی پیکان به موزه‌ی ایران‌خودرو رفت و تولید آن جای خود را به خودروهایی مثل پژو ۴۰۵ و سمند داد. ناگفته نماند که پلتفرم پیکان پایه‌ای برای تولید خودروهای دیگری مثل پژو RD و پژو روآ شد. درواقع، بعد از توقف تولید پیکان در سال ۱۳۸۴، همچنان نسخه‌های بهبودیافته‌ی آن روی خط تولید باقی ماندند.
ادامه‌ی حیات در سودان
هرچند تولید پیکان در ایران متوقف شد، اما جالب است بدانید که تا سال‌ها خط تولید آن در سودان فعال بود و نسخه‌هایی از پیکان با برند «راما» در این کشور تولید و فروخته شد. در سال‌های اخیر هم زمزمه‌هایی از بازگشت پیکان با طراحی مدرن شنیده شد، اما ایران‌خودرو هیچ‌وقت این ایده را به مرحله‌ی عملی نرساند. البته، برخی افراد در ایران خودروهای جدیدی مثل سمند یا دنا را «نسخه‌ی مدرن‌شده‌ی پیکان» می‌دانند.
