۸ آبان ۱۴۰۴
ماشین‌ها چطور با یکدیگر و با شهر صحبت میکنند؟
در آینده‌ی نه‌چندان دور، خودروها فقط با راننده صحبت نخواهند کرد؛ بلکه با هم و با شهر ارتباط خواهند داشت. تصور کنید در حال رانندگی هستید و خودرویی که چندصد متر جلوتر از شما حرکت می‌کند، به‌طور خودکار پیامی برای خودروی شما می‌فرستد: «در چند ثانیه‌ی آینده ترمز می‌گیرم، سرعتت را کم کن.» یا چراغ راهنمایی در تقاطع بعدی به خودروها اطلاع دهد که تا سبز شدن چقدر زمان مانده است. این همان دنیای تازه‌ای است که فناوری «ارتباطات بین خودروها» در حال ساختن آن است؛ دنیایی که هدفش کاهش تصادف، صرفه‌جویی در زمان و ساختن جاده‌هایی هوشمندتر است.
فناوری V2V و V2I چیست؟
اصطلاح Vehicle-to-Vehicle (V2V) به ارتباط مستقیم میان خودروها اشاره دارد. هر خودرو به کمک حسگرها و سیستم‌های مخابراتی کوتاه‌برد، اطلاعاتی مانند سرعت، موقعیت مکانی، زاویه‌ی حرکت و حتی وضعیت ترمز را با خودروهای اطراف به اشتراک می‌گذارد. این داده‌ها به خودرو کمک میکنند تا پیش از آنکه راننده حتی چیزی ببیند، از خطر باخبر شود.
در کنار آن، فناوری Vehicle-to-Infrastructure (V2I) به تعامل خودروها با زیرساخت‌های شهری می‌پردازد. چراغ‌های راهنمایی، تابلوهای هوشمند، و ایستگاه‌های شارژ برقی همگی می‌توانند اطلاعاتی مانند وضعیت ترافیک، زمان‌بندی چراغ‌ها یا شرایط جوی را برای خودروها ارسال کنند. نتیجه‌ی این تعامل، شبکه‌ای زنده از ارتباط است که خودروها و شهر را به یک سیستم واحد تبدیل می‌کند.
امنیت و کاهش تصادفات
بر اساس آمارهای جهانی، بخش بزرگی از تصادف‌ها به دلیل واکنش دیرهنگام رانندگان رخ می‌دهد. فناوری V2V این ضعف را جبران می‌کند. خودرو می‌تواند در کسری از ثانیه متوجه خطر شود و واکنش نشان دهد، پیش از آنکه انسان حتی فرصت تشخیص پیدا کند. برای نمونه، اگر خودرویی در چندصد متر جلوتر ناگهان ترمز کند، خودروهای پشت سر فوراً از طریق سیگنال‌های V2V مطلع می‌شوند و سیستم‌های ترمز خودکار فعال می‌شود. این ارتباط زنجیره‌ای می‌تواند از بسیاری از تصادف‌های زنجیره‌ای جلوگیری کند. همچنین خودروها می‌توانند از طریق شبکه‌ی V2I از وضعیت جاده مطلع شوند. مثلاً اگر در بخشی از مسیر یخبندان یا لغزندگی وجود دارد، خودروهای عبوری به‌طور خودکار پیام هشدار را به دیگر خودروها و سامانه‌ی مرکزی شهر می‌فرستند. این همکاری نه فقط امنیت بلکه اعتماد رانندگان را نیز به فناوری افزایش می‌دهد.
مدیریت ترافیک و صرفه‌جویی در زمان
یکی از بزرگ‌ترین مزایای ارتباطات بین خودروها، مدیریت هوشمند ترافیک است. در سیستم‌های امروزی، خودروها معمولاً بدون هماهنگی حرکت میکنند. اما در آینده، وقتی خودروها بتوانند با هم گفت‌وگو کنند، جریان حرکت در جاده‌ها می‌تواند مانند رقصی هماهنگ و دقیق باشد. خودروهای متصل می‌توانند فاصله‌ی خود را با خودروهای دیگر تنظیم نمایند، مسیرهای خلوت‌تر را انتخاب کنند و حتی بدون توقف کامل به تقاطع‌ها وارد شوند. به این ترتیب زمان انتظار در چهارراه‌ها کاهش می‌یابد، مصرف سوخت کمتر می‌شود و آلودگی هوا نیز کاهش پیدا می‌کند. در برخی شهرهای پیشرو مانند سنگاپور و سئول، نمونه‌های اولیه‌ی چنین سیستم‌هایی در حال آزمایش‌اند؛ جایی که خودروها با سامانه‌ی مرکزی شهر در ارتباط‌اند و تصمیم‌های ترافیکی نه توسط چراغ‌ها، بلکه توسط داده‌ها گرفته می‌شود.
چالش‌های فنی و اخلاقی
با وجود تمام مزایا، مسیر رسیدن به چنین آینده‌ای ساده نیست. بزرگ‌ترین چالش، استانداردسازی ارتباطات است. برای آنکه خودروهای برندهای مختلف بتوانند با هم صحبت کنند، باید از زبان مشترک استفاده کنند. شرکت‌های خودروسازی، دولت‌ها و نهادهای فناوری سال‌هاست روی تدوین این استانداردها کار میکنند. چالش بعدی، امنیت سایبری است. وقتی خودروها به شبکه متصل می‌شوند، امکان نفوذ یا هک هم وجود دارد. اگر ارتباط‌ها ایمن نباشند، خطر سوءاستفاده یا اختلال در سامانه‌ی ترافیک افزایش می‌یابد. به همین دلیل رمزگذاری داده‌ها، کنترل چندلایه و نظارت لحظه‌ای به بخش جدایی‌ناپذیر این فناوری تبدیل شده است. از منظر اخلاقی نیز پرسش‌هایی مطرح است: چه کسی مسئول تصمیم خودرو در مواقع بحرانی است؟ آیا اطلاعات مربوط به موقعیت و رفتار راننده می‌تواند حریم خصوصی او را تهدید کند؟ پاسخ به این پرسش‌ها، نیازمند قوانین تازه و گفت‌وگویی جدی میان متخصصان، قانون‌گذاران و شهروندان است.
ارتباطات بین خودروها و ظهور خودروهای خودران
فناوری ارتباط بین خودروها در واقع گام مهمی در مسیر تحقق خودروهای کاملاً خودران است. خودرویی که بتواند محیط خود را بشناسد و با دیگر خودروها و زیرساخت شهری تبادل داده کند، می‌تواند تصمیم‌هایی دقیق‌تر و ایمن‌تر بگیرد. در آینده وقتی هزاران خودروی خودران در یک شهر در حرکت باشند، این ارتباط میان آن‌هاست که نظم را برقرار می‌کند. خودروها بر اساس داده‌های لحظه‌ای با یکدیگر هماهنگ می‌شوند، از مسیرهای پرترافیک دوری میکنند و حتی می‌توانند اولویت حرکت آمبولانس‌ها یا وسایل امدادی را تشخیص دهند.
