۱۲ تیر ۱۴۰۴
سوییچ خودرو، شاید در نگاه اول یک ابزار ساده به‌نظر برسد؛ اما این قطعه‌ی کوچک نقش مهمی در راه‌اندازی، ایمنی و کنترل خودرو دارد. از کلیدهای آهنی ابتدایی تا سوییچ‌های هوشمند امروزی با فناوری NFC، RFID یا حتی موبایل، مسیر تحول سوییچ خودرو، بازتابی از پیشرفت فناوری در صنعت خودروسازی است. در این متن، با نگاهی به تاریخچه سوییچ خودرو، انواع آن و سیر تکامل امنیتی آن، به بررسی یکی از اجزای مهم و کم‌تر دیده‌شده خودرو می‌پردازیم.
آغاز راه: کلیدهای مکانیکی اولیه
در روزهای ابتدایی تولد خودرو، وسیله‌ای به‌نام «سوییچ» برای روشن کردن خودرو وجود نداشت. بیشتر خودروها با دست (هندل) یا ابزارهای مکانیکی مانند اهرم راه‌اندازی می‌شدند. اما با پیشرفت سیستم‌های الکتریکی، تولیدکنندگان نیاز به ابزاری برای قطع و وصل جریان برق پیدا کردند. در دهه‌ی ۱۹۱۰، خودروهایی مانندCadillac Model 30 اولین نمونه‌های استفاده از کلید برای روشن کردن سیستم الکتریکی را معرفی کردند. این کلیدها بیشتر شبیه کلیدهای ساده چراغ یا در بودند که تنها برق مدار را وصل می‌کردند و موتور را روشن نمی‌کردند. دهه‌ی ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰، سوییچ‌ها پیشرفته‌تر شدند و با استارت برقی ترکیب شدند؛ یعنی یک کلید که هم برق را وصل می‌کرد، هم با چرخاندن آن موتور روشن می‌شد. این همان چیزی بود که به‌عنوان «سوییچ استارت» شناخته شد.
رایج شدن سوییچ‌های مکانیکی ایمن
در دهه‌ی ۱۹۶۰ تقریبا تمام خودروها به سوییچ استارت مکانیکی مجهز شدند. با وارد کردن کلید فلزی در سیلندر سوییچ و چرخاندن آن، هم قفل فرمان باز می‌شد، هم برق سیستم فعال می‌شد، و هم موتور روشن می‌شد. این کلیدهای فلزی با شیارهای یکتا قابلیت قفل فرمان برای افزایش امنیت را هم داشتند. در دهه‌ی ۱۹۷۰ به دلیل افزایش سرقت خودرو، سیستم‌های ضدسرقت مانند قفل فرمان یا کلیدهای کددار ساده رواج پیدا کردند. اما این سیستم‌ها هنوز در برابر بسیاری از روش‌های ساده‌ی سرقت آسیب‌پذیر بودند.
دوران سوییچ‌های ایموبیلایزر (Immobilizer)
نقطه عطف امنیتی در سوییچ خودرو، سیستم ایموبیلایزر بود که از اواسط دهه‌ی ۱۹۹۰ به صورت گسترده وارد بازار شد. این سیستم باعث می‌شد خودرو تنها با کلیدی که چیپ مخصوص داخل آن دارد روشن شود. اما سوییچ‌های ایموبیلایزر چگونه کار می‌کنند؟
داخل سوییچ یک تراشه RFID (غیرفعال) قرار دارد. هنگام وارد کردن کلید، خودرو سیگنال خاصی برای تراشه می‌فرستد. اگر پاسخ درست دریافت شود، سیستم اجازه روشن شدن موتور را می‌دهد. این سیستم باعث کاهش چشم‌گیر سرقت خودرو شد و تا امروز نیز در بسیاری از خودروها فعال است.
سوییچ‌های هوشمند، کارت‌کی و استارت دکمه‌ای
با پیشرفت فناوری، سوییچ‌های سنتی کم‌کم جای خود را به سوییچ‌های هوشمند دادند. این سوییچ‌ها معمولاً شامل سیستمKeyless Entry و Push-to-Start هستند.
ویژگی‌های سوییچ‌های مدرن:
- عدم نیاز به وارد کردن کلید در سوئیچ؛ خودرو از طریق فرکانس سوییچ را شناسایی می‌کند.
- قابلیت قفل و باز کردن درب‌ها از فاصله دور
- استارت خودرو با فشردن دکمه و بدون استفاده فیزیکی از کلید
- برخی سوییچ‌ها با اپلیکیشن موبایل، حسگر اثر انگشت یا حتی چهره نیز کار می‌کنند.
برندهایی مثل BMW، مرسدس‌بنز، تسلا و لکسوس پیشگام استفاده از سوییچ‌های دیجیتال و اپلیکیشن‌محور شدند. به‌طور مثال، تسلا حتی کلید فیزیکی ارائه نمی‌کند و از کارت NFC یا اپلیکیشن موبایل برای باز و روشن کردن خودرو استفاده می‌کند.
وضعیت سوییچ خودرو در ایران
در ایران بیشتر خودروها هنوز از سوییچ‌های مکانیکی سنتی استفاده می‌کنند، یعنی همان کلیدهای فلزی که باید داخل سیلندر سوییچ قرار بگیرند و چرخانده شوند تا خودرو روشن شود. البته برخی خودروهای وارداتی و یا مدل‌های جدیدتر داخلی، خصوصاً خودروهای لوکس‌تر یا تولیدات جدید مثل برخی محصولات ایران‌خودرو یا سایپا، به ایموبیلایزر مجهزند. این یعنی کلیدها دارای تراشه‌ای هستند که بدون آن خودرو روشن نمی‌شود و امنیت بیشتری فراهم می‌کند.
اما هنوز استفاده از سوییچ‌های هوشمند Keyless Entry و Push-to-Start در خودروهای عمومی در ایران خیلی رایج نشده و بیشتر در خودروهای وارداتی لوکس دیده می‌شود. همچنین خودروهای برقی یا هیبریدی وارداتی ممکن است از کارت یا اپ موبایل برای باز و روشن کردن خودرو استفاده کنند، ولی این در خودروهای داخلی بسیار محدود است.
