۸ آبان ۱۴۰۴
با هوشمندتر شدن خودروها و اتصال آن‌ها به اینترنت، دیگر رانندگی فقط به مهارت و واکنش انسان محدود نیست. خودروهای مدرن امروز، با صدها حسگر، سیستم‌های الکترونیکی و ارتباطات دیجیتال، در واقع رایانه‌هایی روی چرخ هستند که به مرور با دیگر خودروها، شبکه‌های شهری و حتی تلفن‌های همراه در ارتباط خواهند بود. هر اتصال جدید، امکانات تازه و راحتی بیشتری فراهم می‌کند، اما در کنار آن، مسیر نفوذ هکرها و تهدیدهای امنیتی را نیز باز می‌گذارد. امنیت سایبری خودروها حالا نه یک گزینه، بلکه بخشی حیاتی از ایمنی راننده، سرنشینان و داده‌های شخصی است؛ موضوعی که هم افراد و هم خودروسازان و دولت‌ها باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند.
خودروهای امروزی؛ رایانه‌هایی روی چرخ
در یک خودروی مدرن، بیش از ۵۰ واحد کنترل الکترونیکی (ECU) وجود دارد که هر کدام بخشی از عملکرد خودرو را مدیریت می‌کنند؛ از ترمز گرفته تا تهویه‌ی مطبوع. این واحدها از طریق شبکه‌ای داخلی با هم در ارتباط‌اند. حالا تصور کنید که خودرو به اینترنت، GPS، بلوتوث و اپلیکیشن‌های موبایل هم متصل است. به همین دلیل خودروهای جدید بیش از آن‌که از موتور و فلز ساخته شده باشند، از نرم‌افزار و داده شکل گرفته‌اند. هر خط کد، اگر درست محافظت نشود، می‌تواند به همان نقطه‌ی ضعفی تبدیل شود که هکری از آن استفاده می‌کند.
وقتی هکرها فرمان را در دست می‌گیرند
اولین هشدار جدی در سال ۲۰۱۵ مطرح شد؛ زمانی که دو پژوهشگر امنیت سایبری توانستند از راه دور، کنترل یک جیپ چروکی را به‌دست بگیرند. آن‌ها سرعت را کم کردند، فرمان را چرخاندند و سیستم ترمز را از کار انداختند — فقط با استفاده از اینترنت. این اتفاق باعث شد میلیون‌ها خودرو برای به‌روزرسانی نرم‌افزاری فراخوان شوند. امروز حملات احتمالی دیگر صرفاً ماجرای فیلم‌های تخیلی نیستند. نفوذ در سیستم‌های کنترل خودرو می‌تواند به دسترسی به موقعیت مکانی راننده، داده‌های شخصی یا حتی کنترل فیزیکی خودرو منجر شود.
از هک تا باج‌گیری؛ تهدیدهای نوین
با هوشمندتر شدن خودروها، شکل خطرها هم تغییر کرده است. ممکن است هکرها نه برای تصادف، بلکه برای اخاذی وارد سیستم شوند. سناریویی را تصور کنید که در آن خودرو قفل می‌شود و پیام می‌دهد: «برای باز شدن دوباره، مبلغ مشخصی پرداخت کنید.» از سوی دیگر دسترسی به داده‌های رفت‌وآمد راننده یا مسیرهای روزانه، خود نوعی نقض حریم خصوصی است. این داده‌ها می‌توانند برای تبلیغات، ردیابی یا حتی اهداف مجرمانه به کار بروند.
دفاع دیجیتال؛ مسابقه‌ای بی‌پایان
شرکت‌های خودروسازی امروز تیم‌های امنیت سایبری ویژه‌ای دارند که شبانه‌روز در حال شناسایی آسیب‌پذیری‌ها، آزمایش نفوذ و بررسی نقاط ضعف نرم‌افزار خودروها هستند. نرم‌افزارها به‌صورت مداوم به‌روزرسانی می‌شوند و ارتباطات بین سیستم‌ها با رمزگذاری‌های پیشرفته محافظت می‌گردند تا ریسک نفوذ به حداقل برسد. با این حال، هیچ حفاظی صددرصدی نیست و همواره امکان سوءاستفاده وجود دارد. به همین دلیل مفهوم «ایمنی در طراحی» اهمیت ویژه‌ای یافته است؛ به این معنا که امنیت باید از همان مرحله‌ی نخست ساخت خودرو در معماری نرم‌افزاری گنجانده شود، نه اینکه تنها پس از تولید و با وصله‌های امنیتی تلاش شود مشکلات را جبران کنند. این رویکرد پیشگیرانه، تضمین می‌کند که خودرو نه تنها ایمن‌تر شود، بلکه در برابر تهدیدهای سایبری پیچیده نیز مقاوم‌تر باشد.
نقش راننده در امنیت دیجیتال
بخش بزرگی از امنیت سایبری خودرو به رفتار راننده وابسته است. اتصال گوشی‌ها یا دستگاه‌های ناشناس، نصب اپلیکیشن‌های غیررسمی و نادیده‌گرفتن به‌روزرسانی‌ها می‌تواند راه نفوذ هکرها را باز کند. حتی استفاده از شبکه‌های وای‌فای عمومی ممکن است داده‌های خودرو را در معرض خطر قرار دهد. در دنیایی که خودروها به اندازه‌ی تلفن‌های هوشمند به اینترنت متصل‌اند، دقت و آگاهی راننده بخشی از سیستم ایمنی خودرو محسوب می‌شود. راننده‌ها همان‌طور که هنگام ترک خانه مراقب قفل‌ها هستند، در فضای دیجیتال خودرو نیز باید محتاط باشند تا امنیت و حریم شخصی حفظ شود.
